Kahve Türleri Ve Çeşitleri
Kahve Türleri
Coffea adıyla bilinen ağaçta yetişen çiçek ile başlar kahvenin yolculuğu. Modern yöntemlerle sınıflandırılması sürmekte ve yeni keşifler yapılmaya devam etmektedir. Türleri için net bir sayı verilemese de yaklaşık 124 tür olduğu söyleniyor. Birçoğu da yakın tarihlerde keşfedilmiştir. Yabani olarak belirlenenler, Madagaskar ve Afrika, ayrıca Mascarene Adaları, Komorolar, Asya ve Avustralya'da da saptanmıştır. Genellikle Arabica ve Robusta türleri bilinir. Bu türler yaygın şekilde ticari amaçlarla yetiştirilmektedir. Eugenioides ve Robusta cinsinden türediği düşünülen Arabica’nın Etiyopya ve Sudan sınırlarından geldiği tahmin ediliyor. Liberica ve Excelsa ise yerel ihtiyaçları karşılamak amacıyla bazı ülkelerde yetiştirilmektedir.
Arabica ve Robusta Çeşitleri
Arabica'nın pek çok çeşidi vardır. Bazı bölgelerde anlaşmazlıklar doğmuş, dünyanın geri kalanına nasıl yayıldığına dair kayıtlar netleşmemiştir. Yalnızca birkaç çeşidi Güney Sudan ve Etiyopya dışına çıkmıştır. Önce Yemen’e, ardından dünyaya yayılmıştır. Genellikle başlangıçta Java’ya dikilmiş, tipik kahve ağaçları olarak kabul edilmiş ve dünyaya yayılmıştır.
Bourbon, en erken dönemlerden beri bilinen türlerden biridir. Tipik dediğimiz doğal ağaçlardan mutasyona uğrayarak ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılın sonuna kadar Bourbon Adası’nda yetişmiştir. Günümüzde mevcut türlerin hepsi bu iki türden (Arabica ve Robusta) doğal veya kültürlenme yoluyla mutasyona uğrayarak ortaya çıkmıştır. Örneğin, Robusta Batı Afrika’nın yerel ürünüdür. Robusta, Java’ya kadar Belçika Kongosu’ndan itibaren dikilmiş, Arabica yetiştirilen her yere yayılmıştır.
Ayrıca, hem Arabica hem de Robusta birbiriyle kültürlenmiştir ve yeni türler oluşturmak için kullanılmıştır.
Kahvenin tadı, toprak, güneşlenme, yağmur ve rüzgarın etkisi ile değişiklik gösterir. Genetik olarak birçok çeşit benzerlik gösterse de yerel ve bölgesel farklar mevcuttur.
Robusta ve Arabica için hazırladığımız blog yazılarını inceleyebilirsiniz.
Güneşlenme
Türler, gölgede ya da yarı gölgede büyümeyi tercih eder. Yetişkinlerin bazıları ise güneşe dayanıklılık gösterir.
Yağmur Düzeni
Yağmur, çiçeklenme dönemini belirler. Yıl boyunca yağması ya da dönem dönem yağması veya kuraklık olması fark etmez.
Rüzgar Düzeni
Sıcak ve soğuk hava akımları, kahvenin olgunlaşma sürecini ve tadını etkiler.
Kahve kirazları dallarında olgunlaşır. Kahve çiçeği, yasemini andıran bir kokuya sahiptir.
Ham Kahve Kirazı
Yeşil ve serttir, tam şeklini almıştır.
Yumuşak Kahve Kirazı
Renk değiştirir ve yumuşamaya başlar.
Olgun Kahve Kirazı
Farklılıklar mevcut olsa da çoğu kırmızı renge döner.
Fazla Olgun Kahve Kirazı
Kirazlar artık koyulaşmış ve tatlanmıştır, bu aşamada hızlıca bozulabilirler.
Bakım ve Hasat Zamanı
Kahve ağacının yaprakları yeşildir. 70 farklı ülkede yüksekliğe ve iklime uygun olarak yetişir. Tamamen çiçeklenip meyve vermesi 3-5 yıl sürer. Bu meyveye “kahve kirazı” adı verilir.
Hasat edilen kahve kirazlarının iki çeşidi vardır. İşlendikten sonra tamamen çekirdek haline gelirler. Ticari olarak yetiştirilen bu türler oldukça verimlidir ve zararlılara karşı dayanıklıdır. Verdikleri tat oldukça sadedir. Kalıcı yerlere dikilmeleri, birkaç ay fidan olarak büyüdükten sonra gerçekleşir. Arabica çekirdeği ile yapılan kahvenin tadının müthiş olduğu söylenir.
Arabica’nın Bakımı
- Çekirdek: Fidanlığa eklenirken, meyve kabuğu temizlenir ancak dış doku bırakılır.
- Çekirdek: Filizlenmeye başladığında, köklenmeye başlar demektir. Çekirdeğin kabuğu onu korur.
- Dış Çekirdek: İncecik bir katmandır.
- Meyvenin Et Kısmı: Yapışkan ve şekerlidir. Her kirazda iki çekirdek oluşur. İşlendikten sonra kahve çekirdeğine dönüşür. Düz bir yüzeyde birbirine bakar şekilde yetişir. Ayrıca, bezelye çekirdeği denilen nadir tam bir çekirdek de oluşabilir.
Kahve kirazları, güçlü rüzgar, güneş ışınları ve dona karşı hassastır. Bu etkenler, kahvenin kalitesini etkiler. 12-16 yaprağa ulaşmış fide, dikilmeye hazır hale gelir.
Ağaç yerine dikildikten sonra 3 yıl sonra ilk çiçeklenme görülür. Bu kahve kirazları, çiçeklerin içinde olgunlaşır. Kahve kirazları dallarında olgunlaşır ve rengi koyulaşır. Bulutlu ortamda ya da gölgede yetişen kahveler daha kaliteli olur.